Milyonlarca işçinin asgari ücret artışını merakla izlerken DİSK, 2023 asgari ücret taleplerini açıkladı. DİSK, asgari ücretin yüzde 140 artırılarak 13 bin TL’ye çıkarılması gerektiğini söyledi.
Türkiye asgari ücrette son aşamaya geldi. Asgari ücretle ilgili ilk kurumlar arası toplantı geçtiğimiz günlerde yapıldı. Asgari ücret müzakerelerinin takvimi de açıklandı. Sendika düzeyinde ilk toplantı 7 Aralık’ta, ikincisi ise 14 Aralık’ta yapılacak.
DİSK’TEN ASGARİ ÜCRET ZAM AÇIKLAMASI
Türkiye Devrimci Sendikalar Konfederasyonu (DİSK), 2023 yılı asgari ücret şartlarını açıkladı. DİSK-AR’ın hazırladığı asgari ücret araştırmasına ilişkin DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, tartışmalı ve hafife alınan TÜİK verilerinin bile enflasyonu yüzde 85,51, işçi enflasyonunu yüzde 125 ila yüzde 140 arasında olduğunu aktardı. Çerkezoğlu, açıklamasında “İnsani asgari ücret net 13 bin 200 lira olmalı” dedi. Çerkezoğlu’nun bulgularını paylaştığı bir çalışmada şuna dikkat çekildi:
– Merkez bankası ve DİSK-AR verilerine göre çalışanların yaklaşık yüzde 50’si asgari ücrete yakın kazanıyor. Milyonlarca işçi geçinmeye yetmeyen asgari ücretle geçinmeye çalışırken, bazı işçiler yasal asgari ücreti bile karşılayamıyor.
– ILO’ya göre, ortalama toplu pazarlık kapsamı AB ülkelerinde yüzde 60’ın üzerinde ve OECD ülkelerinde yüzde 30’un üzerindeyken, Türkiye’de tipik olarak yüzde 7,5 ve özel sektörde yüzde 6’nın altındadır. Türkiye’de bu durum asgari ücret civarında çalışan sayısını artırırken, AB ülkelerinde asgari ücret işçi özgürlüğünü daraltıyor.
“Türkiye hızla asgari ücret ülkesi olma yolunda ilerliyor”
– Türkiye’de diğer ücretlerdeki sınırlı artış sonucunda asgari ücret ile diğer ücretler arasındaki fark daralmış, asgari ücrete yakın çalışan sayısı artmıştır. Giderek daha fazla işçi asgari ücrete yakın ücretlerle çalışıyor. Türkiye hızla asgari ücret ülkesi oluyor.
– Ücretler asgari ücret seviyelerine indirilecek. 2005’te ortalama aylık maaş ve maaş geliri asgari ücretin 2,2 katı iken 2020’de asgari ücretin 1,7 katına geriledi. İşgücü maliyeti anketi, asgari ücretin ortalama gelire oranının 2012’de yüzde 44’ten 2020’de yüzde 73’e yükseldiğini gösteriyor.
“10 bin TL’nin üzerinde olmalı”
– Araştırmalar, 1974’te kişi başına düşen GSYİH’nın %80,6’sı olan asgari ücretin, 2022’de GSYİH’nın yüzde 43,7’sine düşeceğini gösteriyor. 2016 yılında asgari ücretin kişi başı GSYİH’ya oranı yüzde 59,7 iken 2022’de yüzde 43,7’ye geriliyor. Asgari ücret kişi başına düşen milli gelire paralel olarak artırılsaydı, 2022’de toplam asgari ücret ortalama 5 bin 738 TL yerine 10 bin TL’nin üzerinde olmalı.
“Özel sektör çalışanları için yüzde 65 asgari ücret“
– Özel sektör çalışanlarının yüzde 21,7’si asgari ücret kazanamıyor. Özel sektörde ise yüzde 50,4’ü asgari ücretin altında, yüzde 64,7’si asgari ücrete yakın, neredeyse yüzde 10’luk bir oranla çalışıyor.
“Kadınların yüzde 60’ı asgari ücretli çalışıyor”
– Kadınların çoğu asgari ücretin altında çalışıyor. Asgari ücretin yüzde 10 üzerinde veya altında kazananların oranı tipik olarak yüzde 48,7 iken, kadınlarda yüzde 55,6’ya yükseliyor.
“Türkiye Avrupanın en düşük ülkelerinden biri”
– 2012’de Türkiye’den daha düşük asgari ücret uygulayan 12 ülke varken 2022’de bu sayı 2’ye düştü. Bunu Türkiye’den daha düşük asgari ücrete sahip iki ülke, Bulgaristan ve Arnavutluk izledi. 2008’de yıllık asgari ücret 371 dolara, 2016’da ise 430 dolara yükseldi. Ardından ekonomik ve siyasi istikrarsızlık dolar cinsinden asgari ücreti düşürmeye başladı. TL’nin hızlanan değer kaybı, 2022’de asgari ücreti ortalama 298 dolara düşürdü.
– Merkez Bankası’nın rtalama altın fiyatına göre, yıllık asgari ücret 2003’te 25 altın alabilirken, 2022’de net yıllık asgari ücret yalnızca 9 Cumhuriyet altını alınabiliyor.
– Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri için asgari ücretlerdeki ortalama yıllık değişimi avro cinsinden hesaplar. Eurostat’a göre Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında en düşük üçüncü asgari ücrete sahip ülke. Eurostat verileri topludur. Asgari ücretin Türkiye’den daha düşük olduğu ülkeler ise ayda 268 avro ile Arnavutluk ve 363 avro ile Bulgaristan.
– 2022’de Lüksemburg, AB ülkeleri arasında aylık 2.313 dolar ile en yüksek asgari ücrete sahip olacak. Asgari ücret Belçika’da 1.842 Avro, İrlanda’da 1.774 Avro, Hollanda’da 1.756 Avro, Almanya’da 1.744 Avro ve Fransa’da 1.645 Avro’dur.
ABD’de işçiler için asgari ücret 1.210 avro iken, İspanya’da 1.166 avro, Yunanistan 831 avro, Portekiz 823 avro, Malta 792 avro, Polonya 642 avro, Romanya 516 avro. Örneğin Türkiye’nin asgari ücreti sadece Yunanistan, Portekiz ve İspanya gibi Güney Avrupa ülkelerinde değil, Polonya, Romanya ve Macaristan gibi Doğu Avrupa ülkelerinde de daha düşük.
